Με πάνω από 100 ταινίες στο ενεργητικό του, τη δημιουργία ομάδων κινηματογράφου αλλά του παγκόσμιας φήμης και κύρους website Senses of Cinema, ο ελληνοαυστραλός Bill Mousoulis (Βασίλης Μουσουλής) βρέθηκε μαζί με τη καινούργια του ταινία -με ελληνικό θέμα - στο Βόλο στα μέσα Σεπτέμβρη και το ΣΥΝ μίλησε μαζί του.

Η καινούργια ταινία του Bill Mousoulis (έτσι θα τον βρείτε στις μηχανές αναζήτησης) είναι από τις πιο πρωτότυπες δημιουργίες των τελευταίων χρόνων με αφορμή και φόντο την ελληνική κρίση. Κάτι μεταξύ ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, για την ιστορία της Ελληνικής επαναστατικής μουσικής, με τραγούδια βγαλμένα από την αντίσταση, τον πόνο, και τη λύπη. Οι μουσικοί Αντουάν Παρίνις, Δημήτρης Πουλικάκος, και Θάνος Κόης, οι ηθοποιοί Μαριάνθη Κολιάκη και Θοδωρής Αριανούτσος, και μια πλειάδα ηθοποιών και ερμηνευτών ξετυλίγουν τα «τραγούδια της επανάστασης». Στο Βόλο, με πρωτοβουλία της κινηματογραφικής ομάδας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας προβλήθηκε η μικρότερη εκδοχή της ταινίας με τίτλο «Τραγούδια του underground»

Ο Βασίλης Μουσουλής γεννήθηκε το 1963, στην Μελβούρνη, από γονείς μετανάστες. Ο πατέρας του από το χωριό Καριά, του Ολύμπου και η μητέρα του, από την Ικαρία. Οι γονείς του, όπως οι περισσότεροι γονείς μάλλον να τον δουν με κάποια «σοβαρή» δουλειά ή επιστημονική ειδικότητα αλλά εκείνος θέλησε να γίνει σκηνοθέτης, μια τέχνη που δεν σπούδασε, αλλά έμαθε μόνος του, και με τον δικό του τρόπο. Αρχίζοντας το 1982, έχει κάνει πάνω από 100 ταινίες, 10 από αυτές μεγάλου μήκους. Η πιο πρόσφατη «Τραγούδια της Επανάστασης» γυρίστηκε στην Ελλάδα όπως και η προηγούμενη ταινία του, Wild and precious (2012) που γυρίστηκε στην Ελλάδα και την Ιταλία, και προβλήθηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας και πολλά άλλα φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο.

Παρότι έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους πιο σημαντικούς ανεξάρτητους σκηνοθέτες της Αυστραλίας, ο ρόλος με τον οποίο έχει κερδίσει τα περισσότερα εύσημα είναι αυτός του ιδρυτή, το 1999, του παγκόσμιας φήμης και κύρους website Senses of Cinema, έναν από τους ελάχιστους τόπους ακαδημαϊκής ανάλυσης, συζήτησης και προώθησης του ανεξάρτητου και πειραματικού κινηματογράφου.

ΣΥΝ : Τι είναι το ανεξάρτητο σινεμά; υπάρχουν διαφορές σε αυτό που γίνεται στην Αυστραλία και στην Ευρώπη και Ελλάδα; Το δικό σου «ανεξάρτητο σινεμά» είναι διαφορετικό (ιδεολογικά, τεχνικά, στη μορφή και το περιεχόμενο) από αυτό των άλλων ανεξάρτητων κινηματογραφιστών;

BM : Γενικά, το ανεξάρτητο σινεμά είναι το σινεμά που έρχεται από καλλιτεχνική σκέψη.  Από ιδέες και συναισθήματα που έχει ένας καλλιτέχνης.  Μπορεί να υπάρχει και μες στο εμπόριο, αλλά το εμπόριο είναι πολύ στενό, και τελικά 90% του ανεξάρτητου σινεμά γίνεται έξω από το σύστημα του εμπορίου.

Ιδιαίτερα στην Αυστραλία, όπου το εμπορικό σινεμά είναι συντηρητικό.  Εκεί, αν έχεις καλλιτεχνικές ιδέες που είναι λίγο διαφορετικές, δεν βρίσκεις χρήματα.  Στην Ελλάδα, αντίθετα, υπάρχουν και χρήματα για καλές ιδέες, από το Κέντρο Κινηματογράφου.  Αυτό επειδή νομίζω πως στην Ελλάδα δεν υπάρχει και τόσο μεγάλη πίεση ώστε οι ταινίες να πετύχουν εμπορικά. Το Κέντρο μπορεί να δώσει 100,000 ευρο για μια ταινία.  Στην Αυστραλία, το Κέντρο εκεί δίνει 4 εκατομμύρια για μια ταινία.  Άλλο πράγμα.  Πίεση.

Τελικά, οι ανεξάρτητοι σκηνοθέτες στην Αυστραλία είναι έξω από το σύστημα, πολύ περισσότερο σήμερα που η οικονομία είναι σε ανάπτυξη. Κι εγώ είμαι επίσης έξω αφού στο παρελθόν έπαιρνα κάποιες χρηματοδοτήσεις ενώ τώρα όχι. Αλλά είμαι και λίγο ριζοσπαστικός στις ταινίες μου. Σ’ αυτό το επίπεδο νιώθω πιο κοντά στους ανεξάρτητους σκηνοθέτες της Ελλάδας, παρά στους Αυστραλούς.

ΣΥΝ : Από πού εμπνέεσαι τα θέματα σου

BM : Γενικά, εμπνέομαι από την ζωή και άλλες ταινίες.  Και τα δυο.  Γιατί έτσι είναι και το σινεμά.  Είναι μισή τέχνη, μισή ζωή.  Για μένα.  Γιατί είμαι, στη θεματολογία και στη μορφή των ταινιών, ένας ρεαλιστής – μ’ αρέσουν οι ταινίες του Rossellini ας πούμε.  Αλλά μου αρέσει και ο Godard, που είναι ο κύριος επαναστάτης του κινηματογράφου ως προς τη μορφή.  Ο ρεαλισμός πρεπει να είναι δυνατός, όχι απλός.  Όταν ο Pialat μοντάρει μια στιγμή ειρήνης ξαφνικά, με μια στιγμή τρόμου, ξυπνάει τον θεατή, και αυτό είναι καλό !

Τελικά, βάζουμε την προσωπική μας εμπειρία και γνώση μέσα στις ταινίες μας.  Λογικά, πρέπει οι ταινίες να γίνονται καλύτερες όσο μεγαλώνουμε !  Αλλά πρέπει και να ξέρουμε και το σινεμά, την τέχνη του, και να πειραματιζόμαστε με  αυτή την τέχνη.

ΣΥΝ : Σε ικανοποιεί περισσότερο να γυρίζεις ντοκιμαντέρ ή ταινίες μυθοπλασίας;

BM : Στην καριέρα μου, έχω κάνει περισσότερη μυθοπλασία.  Πολύ περισσότερη.  Αλλά μυθοπλασία με ντοκιμαντερίστικο ύφος, ας πούμε, με ρεαλιστικό στυλ .  Τώρα τελευταία με ενδιαφέρει πιο πολύ το ντοκιμαντέρ, επειδή έχω βαρεθεί λίγο τη μυθοπλασία, ιδιαίτερα όταν βλέπω πολλές ταινίες μυθοπλασίας που κάνουν το ίδιο πράγμα συνέχεια.  Το ντοκιμαντέρ αυτή τη στιγμή μου φαντάζει  ένα πιο ανοιχτό πράγμα, όπου γίνονται πιο πολλά πειράματα.  Και βέβαια δεν μου αρέσει το «κανονικό» ντοκιμαντέρ, θέλω και να βρίσκω μια μορφή πιο παράξενη και να μοιάζει το ντοκιμαντέρ λίγο σαν μυθοπλασία.  Η και πιο πολύ σαν πραγματικότητα.  Να μην ξέρεις και τι βλέπεις τελικά.

ΣΥΝ : Προτιμάς να γυρίζεις σενάρια δικά σου ή κάποιου άλλου ;

BM : Προτιμώ δικά μου.  Να έχω την ιδέα και να την ψάξω λίγο, να μάθω για το θέμα, να το νιώθω 100%.  Το θέμα, οι λεπτομέρειες, οι άνθρωποι, οι συνθήκες, όλα αυτά είναι σημαντικά.  Μια ταινία είναι μισή θέμα και μισή μορφή.  Αν δεν έχεις κολυμπήσει μέσα στο θέμα σαν σκηνοθέτης, χάνεις τη μισή ταινία !  ιδιαίτερα στο ντοκιμαντέρ, πρέπει να είσαι μέσα σε αυτά που δείχνεις και όχι μόνο να τα σκηνοθετείς.

ΣΥΝ : Η Ελλάδα της κρίσης ήταν αιτία για κάνεις σχετικές ταινίες. Γιατί και τι πιστεύεις πως πρέπει να κάνουν οι κινηματογραφιστές και γενικά οι καλλιτέχνες για να αντιδράσουν στη κρίση

BM : Η κρίση δεν είναι μόνο για κατάθλιψη.  Είναι και μια ευκαιρία για τους καλλιτέχνες να είναι λίγο πιο ελεύθεροι στην τέχνη τους  και στα θέματα τους.  Τα περισσότερα θέματα είναι για τη κρίση.  Αυτό είναι καλό επειδή μελετάμε όλοι για τι είναι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή.  Είναι τα λεφτά τόσο σημαντικά ;  Μήπως όχι ;

Στο εμπορικό επίπεδο, με τη κρίση, η πίεση για επιτυχία χαλαρώνει.  Καλό κι αυτό !  Δίνει στους δημιουργούς την ιδέα ότι μήπως η τέχνη στις ταινίες είναι σημαντικότερη από το αν θα βγάλουν κανα φράγκο.

ΣΥΝ : Πιστεύεις πως κριτήριο για να θεωρηθεί μια ταινία επιτυχημένη είναι οι κριτικές, τα εισιτήρια (το κοινό γενικότερα), τα βραβεία σε φεστιβάλ ή άλλο;

BM : Άλλο.  Για μένα μια ταινία είναι επιτυχημένη αν ο δημιουργός πιστεύει ότι είναι, καλλιτεχνικά (η με τα θέματα, κτλ.)  Ένας κάλος καλλιτέχνης μπορεί και να έχει πάρει κακή κριτική να μην έχει κάνει εισιτήρια, και να έχει πάρει μηδέν βραβεία.  Και το αντίθετο υπάρχει – ένα άχρηστο έργο μπορεί να κάνει εισιτήρια και να πάρει βραβεία.

Αλλά σίγουρα υπάρχουν δυο φάσεις.  Η πρώτη είναι το πως ο καλλιτέχνης βλέπει το έργο του.  Η δεύτερη είναι το πως ο κόσμος θα αντιδράσει στο έργο.  Έχει ενδιαφέρον και η δεύτερη φάση.  Αλλά το έργο ζει και μόνο του.

Πιστεύω ότι οι καλύτερες ταινίες δεν έχουν καν πραγματωθεί !  Έμειναν σκέψεις και εικόνες μες το μυαλό του καλλιτέχνη !

ΣΥΝ : Πως βλέπεις το σημερινό ελληνικό σινεμά και πως νομίζεις ότι θα εξελιχθεί και πως θα ήθελες να εξελιχθεί

BM : Βλέπω το σημερινό Ελληνικό σινεμά πολύ θετικά.  Με την κρίση νομίζω ότι έχουν γίνει καλύτερες ταινίες σε σχέση με τη προηγούμενη περίοδο.   Εντάξει, έχουμε τον Λανθιμο, που είναι εξαιρετικός, αλλά υπάρχουν κι άλλοι πολύ καλοί σκηνοθέτες – ο Οικονομίδης, ο Φραντζής, η Στέλλα Θεοδωράκη.  Και παράξενες, μοναδικές ταινίες σαν το «ΛΕΩΝ ΤΗΣ ΠΕΝΤΕΛΗΣ», και το «ΧΑΡΑ».  Αλλά υπάρχει και πολύ μαυρίλα, ας την πούμε, ιδιαίτερα σε ταινιες του «Greek Weird Wave».  Θα ήθελα να δω πιο πολύ χαρά και παιχνίδι στο Ελληνικό σινεμά.  Πιο πολύ χρώμα και πειράματα.  Να βγούμε όλοι κι απ την μιζέρια !

With over 100 films made, as well as founding a co-operative film group and also an internationally recognised website (Senses of Cinema), the Greek-Australian Bill Mousoulis came to Volos, Greece with his new film (with Greek themes), in mid September 2017 and spoke to SYN magazine.

The new film from Bill Mousoulis, “Songs of Revolution”, is one of the most original works in recent years regarding the Greek Crisis. Somewhere between documentary and fiction, it presents a history of Greek revolutionary music, its songs of resistance, pain and sorrow.  The musicians Antouan Parinis, Dimitris Poulikakos, and Thanos Kois, the actors Marianthi Koliaki and Thodoris Arianoutsos, and a host of other participants, unspool many “songs of revolution”.  In Volos, at the initiative of the Cinema Society of the University of Thessalia, Bill Mousoulis presented a shorter version of the film, with the title “Songs of the Underground”.

Bill Mousoulis was born in 1963 in Melbourne, to Greek migrant parents. His father was from the village Karya in Mt. Olympus, and his mother from the island of Ikaria. His parents, like most parents, wanted to see him land with a university degree or some “serious” job, but Mousoulis wanted to become a film director, an art that he didn’t study, but learnt by himself, in his own way.  Starting in 1982, he has made over 100 films, 10 of them feature length. The most recent is “Songs of Revolution”, shot in Greece, just like his previous feature “Wild and Precious” (2012), which was shot in Greece and Italy, and which played at the Athens International Film Festival and other festivals world-wide.

Even though he has been recognized as one of Australia's most important independent filmmakers, the role he has earned most credit for is being the Founder, in 1999, of the world-renowned and prestigious Senses of Cinema website, one of the few places of academic analysis, discussion and promotion of independent and experimental cinema on the internet.

SYN: What is independent cinema? Are there differences between indie cinema in Australia compared with Greece? Your own personal independent cinema, is it different (ideologically, artistically, formally) from other types of independent cinema?

BM:  Generally, independent cinema is cinema which arises from artistic thought. From ideas and feelings that a particular artist has. It can exist even in the marketplace, but the marketplace tends to be quite narrow, so ultimately 90% of independent cinema happens outside the system of the marketplace.

This is especially true in Australia, where mainstream cinema is very conservative.  There, if you have artistic ideas that are a little bit different, you can’t find money.  In Greece, on the contrary, money does exist for good ideas, from the Greek Film Centre.  This is because I believe that in Greece there isn’t that much pressure for films to succeed commercially.  The Centre can fund each feature for only 100,000 euro.  In Australia, the main funding body gives 4 million dollars for each film. That’s something else.  Pressure.

In the end, the indie directors in Australia are outside the system, especially today where the economy is ballooning.  I used to get funding for some of my films, but today I am outside the system.  But I’m also somewhat radical with my films.  In this sense, I feel closer to the indie filmmakers in Greece, rather than all the filmmakers in Australia.

SYN:  What influences your themes?

BM: Generally, I’m influenced by life and by other films.  Both.  Because that’s how cinema is.  It’s half art, half life.  For me.  Because I am, in my themes and my style, a realist – I like the films of Rossellini let’s say.  But I also like Godard, who is the main revolutionary of cinema, regarding form.  But realism has to be powerful, not simple.  When Pialat suddenly montages a moment of peace with a moment of horror, the viewer is woken up, and that is good!

Ultimately, we put our own personal experience and knowledge into our films.  Logically, our films should get better as we get older!  But we have to also know the cinema, its art, and experiment with that art.

SYN:  Does it please you more to make documentaries or fiction films?

BM:   In my career, I’ve done mainly fiction.  Much more than documentary.  But fiction with a documentary style, let’s say, a realistic style.  Just recently now I’m interested more in documentary, because fiction is boring me a little, especially when I see so many fiction films which do the same thing over and over.  It strikes me that documentary at the moment is a more open form, where more experiments can happen.  And, of course, I don’t like “conventional” documentary, I want to find a documentary form that’s a little strange, and for it to resemble fiction a little.  Or for it to resemble reality much more.  So you don’t know what you’re looking at.

SYN:  Do you prefer to direct your own scripts, or someone else’s?

BM:   I prefer my own.  To have the idea and to research it, to learn about the themes, to feel them 100%.  The themes, the details, the people, the circumstances, all these things are important.  A film is half theme and half form.  If you haven’t swum in the theme as a director, you’ve missed half the film!  Especially in documentary, you have to be inside that which you are showing, and not be only the “director” of such.

SYN:  Is Greece in Crisis the reason to make related films?  What do you believe filmmakers, and artists in general, should be doing as a reaction to the Crisis?

BM: The Crisis is not only for depression.  It’s an opportunity also for artists to be a little free-er in their art and their themes.  Most of the themes explored are related to the Crisis.  That is good because it means we are analysing what is important in life.  Is money that important?  Maybe not?

On the commercial level, with the Crisis, the pressure for success becomes relaxed.  That is good!  It gives creators the idea that maybe the art of films is more important than the film’s ability to make money.

SYN:  Do you believe that the criteria to label a film a “success” is good critical reviews, box office (the audience in general), festival awards, or something else?

BM: Something else.  For me, a film is a success if the creator believes it is, artistically (with the themes, etc.)  A good artist can actually receive bad reviews, do no box office, and receive no awards.  And the opposite can also occur – a worthless film can actually have a huge box office and win many awards and critical accolades.

But clearly there exist two stages.  The first is how the artist sees their work.  The second is how people react to the work.  And this second stage has interest.  But the work also lives on its own.

I believe that the best films haven’t even been made!  They have remained as thoughts and images inside the head of the artist!

SYN:  How do you see contemporary Greek cinema and how do you think it will evolve and how would you want it to evolve?

BM: I see today’s Greek cinema in a very positive light.  I believe that with the Crisis better films have been made than in the period before the Crisis.  OK, we have Lanthimos, who is a brilliant director, but there are also other good directors:  Oikonomidis, Frantzis, Stella Theodoraki.  And strange, unique films such as “Leon of Pentelis” and “Joy”.  But there also exists a lot of bleakness, let’s say, especially in the films of the “Greek Weird Wave”.  I’d like to see more joy and playfulness in Greek cinema.  More colour and experiments.  So we can all escape this misery!